Đăng ngày: 09:53 16-07-2025

Hai tiêu chuẩn TCVN 14180:2024 và TCVN 14181:2024 được ban hành nhằm hướng dẫn kỹ thuật chuẩn bị mẫu và thử nghiệm bê tông phun từ lõi khoan. Đây là căn cứ quan trọng để đánh giá chất lượng lớp phun tại hiện trường, đảm bảo độ tin cậy, an toàn và tuổi thọ cho các công trình.

Bê tông phun là công nghệ thi công hiện đại, thường được sử dụng trong các công trình ngầm, hầm mỏ, gia cố mái dốc hoặc kết cấu chống đỡ tạm thời. Ưu điểm nổi bật của bê tông phun là thi công nhanh, bám dính tốt vào bề mặt, giảm thiểu thời gian cốp pha và phù hợp với các vị trí khó tiếp cận. Tuy nhiên, để lớp bê tông phun đạt yêu cầu về chất lượng và đảm bảo tính ổn định lâu dài, việc kiểm soát chất lượng qua quá trình lấy mẫu, thử nghiệm là cực kỳ quan trọng.

Chính vì vậy, các tiêu chuẩn TCVN 14180:2024 và TCVN 14181:2024 được ban hành nhằm quy định rõ phương pháp chuẩn bị mẫu thử, lấy lõi khoan từ kết cấu thực tế và tiến hành kiểm tra các chỉ tiêu cơ lý. Việc tuân thủ hai tiêu chuẩn này không chỉ giúp đánh giá đúng chất lượng bê tông phun tại hiện trường mà còn là cơ sở pháp lý để nghiệm thu, kiểm soát rủi ro thi công và nâng cao tuổi thọ công trình.

Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 14180:2024 

TCVN 14180:2024 là tiêu chuẩn quốc gia quy định phương pháp chuẩn bị mẫu khoan hoặc mẫu cắt từ tấm thử bê tông phun, áp dụng cho cả hỗn hợp bê tông phun trộn khô và trộn ướt. Mục đích của tiêu chuẩn nhằm bảo đảm các mẫu được lấy ra phục vụ thử nghiệm có độ chính xác, tính đại diện và phù hợp để đánh giá chất lượng vật liệu, kiểm soát thi công và nghiên cứu đặc tính cơ học của bê tông phun.

Bê tông phun nên đáp ứng các yêu cầu theo tiêu chuẩn giúp đảm bảo công trình đạt chất lượng, tuổi thọ cao. Ảnh minh họa

Tấm thử được tạo ra từ hỗn hợp bê tông phun đã đóng rắn, có thể phun trực tiếp lên bề mặt nền cứng hoặc vào khuôn. Khuôn đúc phải có kích thước tối thiểu 610 mm × 610 mm, với độ dày từ 90 mm trở lên. Vật liệu làm khuôn có thể là gỗ (đáy tối thiểu 20 mm, thành 40 mm) hoặc thép (tối thiểu 5 mm). Mẫu sau khi tạo thành phải được bảo dưỡng đúng cách để bảo đảm chất lượng bê tông trước khi lấy mẫu.

Thiết bị sử dụng để khoan hoặc cắt mẫu phải đảm bảo không làm nứt vỡ hoặc gây hư hại đến cấu trúc bê tông. Máy khoan cần có mũi khoan phủ kim cương và được làm mát bằng nước trong quá trình lấy mẫu. Đối với máy cắt, phải sử dụng lưỡi cắt phù hợp, thao tác dứt khoát, không sinh nhiệt làm thay đổi tính chất vật liệu. Máy mài được dùng để làm phẳng hai đầu mẫu, phục vụ cho thử nén hoặc thử uốn sau đó.

Việc lấy mẫu phải được thực hiện theo kế hoạch định trước, xác định rõ vị trí và số lượng mẫu. Các mẫu không được có khuyết tật, nứt gãy hoặc khác biệt quá lớn so với vật liệu đại diện tại công trình. Mẫu sau khi lấy ra sẽ được kiểm tra cường độ chịu nén, chịu uốn hoặc các chỉ tiêu khác như độ hút nước, độ rỗng... tùy theo mục đích thử nghiệm.

Khi sử dụng mẫu dạng lập phương cắt từ lõi khoan, cần áp dụng hệ số quy đổi phù hợp để điều chỉnh kết quả cường độ, ví dụ nhân hệ số 0,85 để chuyển về giá trị tiêu chuẩn. Tất cả kết quả thử nghiệm cần được ghi nhận đầy đủ trong báo cáo, kèm theo các thông tin về vật liệu, điều kiện thi công, thiết bị sử dụng, kích thước mẫu, và phương pháp hiệu chỉnh nếu có. Việc tuân thủ đúng các quy định trong TCVN 14180:2024 giúp bảo đảm độ tin cậy trong kiểm soát chất lượng bê tông phun và góp phần nâng cao an toàn, hiệu quả trong thi công công trình.

Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 14181:2024

Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 14181:2024 về bê tông phun quy định phương pháp lấy mẫu và thử nghiệm trên lõi khoan nhằm đánh giá tính chất cơ học, chất lượng và sự phù hợp của lớp bê tông đã phun trên công trình thực tế. Mẫu lõi được khoan trực tiếp từ kết cấu bê tông phun đã hoàn thiện hoặc từ các tấm thử phun tại hiện trường. Tiêu chuẩn yêu cầu việc khoan mẫu phải được thực hiện bằng thiết bị khoan rút lõi chuyên dụng có mũi khoan phủ kim cương, đảm bảo không gây nứt vỡ hay làm biến dạng mẫu. Vị trí khoan phải đại diện cho chất lượng lớp phun, tránh các vùng bị lỗi, rỗ tổ ong hoặc lớp bê tông chưa đủ độ cứng.

Lõi khoan phải được bảo quản cẩn thận sau khi lấy ra khỏi kết cấu, tránh va đập, giữ ẩm ở mức tương đương điều kiện môi trường phun bê tông. Nếu cần, hai đầu mẫu được cắt và mài phẳng để chuẩn bị cho các thử nghiệm tiếp theo. Việc thử nghiệm trên mẫu bao gồm kiểm tra chiều dài lõi, chiều dày lớp phun, cường độ nén, độ hút nước, khối lượng thể tích và độ rỗng theo các tiêu chuẩn ASTM tương ứng. Mẫu có thể được kiểm tra thêm về cường độ kéo khi uốn nếu có yêu cầu, hoặc xác định hàm lượng sợi khi sử dụng bê tông phun cốt sợi.

Tiêu chuẩn cũng quy định rõ các điều kiện và thời điểm thực hiện thử nghiệm: mẫu cần được thử trong vòng 5 ngày sau khi gia công mặt cắt đầu nếu đã đạt tuổi thiết kế, nhằm đảm bảo tính ổn định về cơ lý. Trong quá trình đánh giá kết quả, các thông số như đường kính mẫu, độ ẩm, phương pháp bảo quản, điều kiện thi công và loại bê tông phun phải được ghi rõ trong báo cáo. Kết quả cường độ nén cần được hiệu chỉnh theo hệ số quy đổi khi mẫu không đạt kích thước tiêu chuẩn. TCVN 14181:2024 đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm tra và đánh giá chất lượng thi công bê tông phun tại công trường, góp phần nâng cao độ tin cậy trong công tác nghiệm thu và an toàn kết cấu.

Theo các chuyên gia, việc áp dụng TCVN 14180:2024 và TCVN 14181:2024 giúp chuẩn hóa đánh giá chất lượng bê tông phun, kiểm soát rủi ro thi công và kéo dài tuổi thọ công trình. Hai tiêu chuẩn này là công cụ kỹ thuật quan trọng, hỗ trợ đảm bảo an toàn và chất lượng trong các dự án hạ tầng, giao thông, thủy lợi và xây dựng ngầm.

An Dương (theo vietq.vn)